Η Διεύθυνση Αντιπλημμυρικών & Εγγειοβελτιωτικών Έργων (Δ19) του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με την απόφαση της υπ’ αριθ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/97854/6449/25-9-2023 ενέκρινε τους περιβαλλοντικούς όρους (ΑΕΠΟ) των Έργων «Διευθέτησης – Οριοθέτησης του Ποταμού Κηφισού στο τμήμα από Τρεις Γέφυρες Ανάντη Κόκκινου Μύλου έως Αττική Οδό».

Με το έργο αυτό προτείνεται ο εγκιβωτισμός του ποταμού σε μια περιοχή από τον Κόκκινο Μύλο έως την Αττική Οδό (μήκους 5,48 χιλ.), η οποία εκτείνεται στα χωρικά όρια των δήμων Ν. Φιλαδέλφειας Ν. Χαλκηδόνας, Αχαρνών και Μεταμόρφωσης.

Το Δημοτικό συμβούλιο του Δήμου με την ΟΜΌΦΩΝΗ απόφαση 57/2022 είχε αποφασίσει την προσφυγή στο ΣτΕ κατά του έργου. Η προσφυγή κατατέθηκε τον Οκτώβριο του 2023 μετά την έκδοση της ΑΕΠΟ τον Σεπτέμβριο του 2023. Τον Δεκέμβριο του 2023 κατατέθηκε ανάλογη προσφυγή που υπογράφεται από 2 φορείς και 47 κατοίκους. Οι δύο προσφυγές και τα ασφαλιστικά μέτρα εκδικάζονται από κοινού, μετά από αναβολή, στις 25/9/2024.

Η περιοχή αυτή καθορίζεται ως ζώνη περιβαλλοντικής αγωγής υπαίθριας αναψυχής και γεωργικής χρήσης. Δεν επιτρέπεται η δόμηση ή η αλλοίωση της φυσικής μορφής του τοπίου με έργα κάθε είδους…. Για όλες τις κατασκευές και έργα που επιτρέπονται στην περιοχή Α επιβάλλεται τόσο κατά την μελέτη όσο και κατά την κατασκευή τους, να λαμβάνονται μέτρα για την διατήρηση του φυσικού χαρακτήρα της κοίτης και των πρανών του ρέματος.(ΠΔ)

1. Η οριοθέτηση του ποταμού χωρεί από αναρμόδιο όργανο και καθ΄υπέρβαση αρμοδιότητας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όπως αυτή έχει παγίως ερμηνευθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 παρ. 2 εδ. α΄και β΄του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος από το Δικαστήριο Σας. Ειδικότερα η οριοθέτηση του ποταμού θα έπρεπε να χωρήσει βάσει εκδιδόμενου προεδρικού διατάγματος, όπως αυτό ορίζεται ρητώς από το άρθρο 6 παρ. 1-3 Ν.880/79 ως ισχύει.

2. Η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά παράβαση της υφιστάμενης νομοθεσίας, αλλά και κατά παράβαση ουσιώδους τύπου. Ανεξάρτητα από το θέμα του αρμόδιου οργάνου για την έγκριση της οριοθέτησης του Κηφισού ποταμού, η οριοθέτηση του ποταμού ως προς την φυσική του κοίτη διακρίνεται σαφώς με την διευθέτηση αυτού με τα αντιπλημμυρικά ή άλλα τεχνικά έργα. Η οριοθέτηση δεν μπορεί να συγχέεται και να ενοποιείται με την διευθέτηση καθώς αυτό καταστρατηγεί την απεικόνιση και προστασία του ρέματος- ποταμού ως φυσικής κατάστασης και την συγχέει με τα αναγκαία ανθρώπινα έργα και παρεμβάσεις.

3. Η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος και της αρχής της πρόληψης. Με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος το φυσικό περιβάλλον έχει αναχθεί σε αυτοτελώς προστατευόμενο αγαθό, προκειμένου να εξασφαλίζεται η οικολογική ισορροπία και η διαφύλαξη των φυσικών πόρων χάριν και των επόμενων γενεών.

4. Η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος και της Οδηγίας 60/ 2007 της Ε.Ε. Με την Οδηγία 2007/60 Ε.Κ θεσπίσθηκε το πλαίσιο για την αξιολόγηση και την διαχείριση των κινδύνων της πλημμύρας. Η οδηγία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την ΚΥΑ υπ΄αριθμ. Η.Π 31882/1542/Ε103/20.7/2010 [ Β΄ 108]. Η Οδηγία καθιερώνει την υποχρέωση των Κρατών μελών να συντάξουν Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής Ποταμών.

5. Η προσβαλλόμενη παραβιάζει την αρχή της σφαιρικής εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Καθ΄α ανωτέρω λεπτομερώς εξετέθη η προσβαλλόμενη απόφαση μετατρέπει το-ποταμό Κηφισό σε ανοιχτό οχετό, λύση περιβαλλοντικά μη αποδεκτή, διότι αφενός στεγανοποιεί το υδατόρεμα με αποτελέσματα καταστροφικά για την παραρεμάτια βλάστηση και αφετέρου αλλάζει καθολικά τον χαρακτήρα του υδατορέματος κατά παράβαση του άρθρου 24 του Συντάγματος, λαμβανομένου υπόψιν ότι α] η περιοχή υπάγεται στους υγροτόπους Α΄ προτεραιότητος βάσει του Νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας- Αττικής 2021 [ Ν.4277/14] β] δεν αποτιμάται η επίπτωση στα υπόγεια ύδατα από τον εγκιβωτισμό του Κηφισού γ] δεν αξιολογεί την αλλαγή στο μικροκλίμα ούτε άλλωστε υφίσταται η αναγκαία και απαραίτητη φυτοτεχνική μελέτη.

6. Δεν έχει γίνει υδρολογική και γεωτεχνική μελέτη του έργου και ούτω οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου που εγκρίνονται με την προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζουν τους κανόνες της τεχνικής και της επιστήμης και εξ αυτού του λόγου η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει ουσιώδη τύπο της διαδικασίας, προσέτι δε διαθέτει πλημμελή και εσφαλμένη αιτιολογία.

7. Η προσβαλλόμενη πράξη παραβιάζει το άρθρο 24 του Συντάγματος, την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης. Έλλειψη αιτιολογίας. Όπως έχει κριθεί από το Δικαστήριο Σας [ Ολομ. 3478/02, 613/02, 2170/06] ενόψει των οριζομένων στο άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση [ άρθρο 2] και της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα [ άρθρα 2 και 174 παρ. 2] όπως ισχύουν μετά την τροποποίηση τους με την Συνθήκη του Αμστερνταμ, που κυρώθηκε με τον Ν. 2691/1999 ][ Α΄ 47], το φυσικό περιβάλλον έχει αναχθεί σε αυτοτελώς προστατευόμενο αγαθό προκειμένου να εξασφαλισθεί η οικολογική ισορροπία και η διαφύλαξη των φυσικών πόρων προς χάρη και των επόμενων γενεών.

8. Μη νόμιμη ανάθεση αρμοδιοτήτων αναπόσπαστων με τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας σε φορέα που αμείβεται από τον ελεγχόμενο. Ο ορισμός υπεύθυνου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων τόσο κατά το στάδιο της κατασκευής όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας από τον κύριο του έργου και της δραστηριότητας σε φορέα που αμείβεται από τον ελεγχόμενο δεν εξασφαλίζει ούτε διασφαλίζει ότι η αρμόδια αρχή ή οι αρμόδιες αρχές εκτελούν τα καθήκοντα που απορρέουν από τη Οδηγία 2011/92/06 όπως τροποποιήθηκε κατά τρόπο αντικειμενικό και δεν βρίσκονται σε σύγκρουση συμφερόντων και είναι αντίθετη προς το άρθρο 24 παρ. β του Συντάγματος για την προστασία του περιβάλλοντος.

ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΕΩΣ: Παράβαση ενωσιακών και εθνικών κανόνων περί ενημέρωσης του ενδιαφερομένου κοινού – παράλειψη διαβούλευσης. Δυνάμει του ν. 3422/2005 (ΦΕΚ Α΄303) ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη, η διεθνής σύμβαση που υπογράφηκε στις 25 Ιουνίου 1998 στην πόλη Άαρχους της Δανίας από τριάντα πέντε Κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την οποία κατοχυρώνονται συγκεκριμένα δικαιώματα στον τομέα του περιβάλλοντος και, ειδικότερα, τα δικαιώματα: α) της πρόσβασης σε πληροφορίες για θέματα περιβάλλοντος, τις οποίες κατέχουν οι δημόσιες αρχές, β) της συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων που αφορούν τα θέματα αυτά, και γ) της δικαστικής προστασίας σε περίπτωση παραβίασης των παραπάνω δύο δικαιωμάτω

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΕΩΣ: Παράβαση των διατάξεων της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13.12.2011 και του ν. 4014/2011, για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον. Δυνάμει της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ, με την οποία κωδικοποιήθηκε η επανειλημμένως τροποποιηθείσα Οδηγία 85/337/ΕΟΚ, προβλέφθηκε η υποχρέωση εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων ιδιωτικών και δημοσίων έργων, που, λόγω της φύσης, της θέσης και του μεγέθους τους, ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η ίδια υποχρέωση θεσπίστηκε και στην εθνική έννομη τάξη, αρχικώς με το ν. 1650/1986 (ΦΕΚ Α΄160/1986) και εν συνεχεία ρυθμίστηκε από τις διατάξεις του ν. 4014/2011 (ΦΕΚ Α΄209/2011), όπως αυτός έχει πλέον τροποποιηθεί από τον ν. 4685/2020 (ΦΕΚ Α΄92) και ισχύει σήμερα.

ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΚΥΡΩΣΕΩΣ: Ευθεία παράβαση των διατάξεων του προεδρικού διατάγματος της 27ης Ιουνίου 1994 περί «Καθορισμού ζώνης προστασίας του ποταμού Κηφισού και των παραχειμάρρων» (ΦΕΚ Δ΄ 632/1994). Με τον ανωτέρω λόγο ακυρώσεως, συνέχεται και ο παρών, τρίτος λόγος ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης, καθότι η επιλεγείσα εναλλακτική λύση βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με τις διατάξεις του προεδρικού διατάγματος της 27ης – 6- 1994.